Aciz Bilim

(d. 23 Aralık 1790, Figeac – ö. 4 Mart 1832, Paris, Fransa)

Tarihçi ve dilbilimci. Eski Mısır araştırmalarına bilimsel bir nitelik kazandırmış, Mısır hiyeroglif yazısının çözülmesinde önemli rol oynamıştır.Champollion, daha 16 yaşındayken Latince ve Yunancanın yanı sıra altı eski Doğu dilini öğrendi. Grenoble Akademisi’ne, Kopt dilinin Mısır’ın eski dili olduğunu öne süren, bugün yanlışlığı saptanmış bir bildiri sundu. Paris’te gördüğü öğrenimin ardından, 19 yaşında Grenoble Lisesi’nde tarih öğretmenliğine başladı; 1809-16 arasında burada ders verdi. Hiyeroglifleri çözmek onda bir tutku halini almıştı. İngiliz doğabilimci Thomas Young’ın, üzerinde Yunan alfabesiyle yazılmış bir metin ile bunların hiyeroglif ve demotik yazıyla kazınmış çevirilerinin bulunduğu Rosetta Taşı’nı çözmede attığı ilk adımlardan sonra Champollion da bilmecenin parçalarını birleştirmeye başladı. 1821-22’de Rosetta Taşı’nın üstündeki hiyeroglif ve hiyeratik yazılarla ilgili makaleler yayımladı, ayrıca hiyerogliflerin Yunan alfabesindeki karşılıklarının bir listesini çıkardı.


Bazı hiyeroglif işaretlerin alfabetik olduğunu, bazılarının heceleri belirttiğini, bazılarının ise daha önce dile getirilmiş bütün bir düşünce ya da nesneyi gösterdiğini ilk saptayan Champollion oldu. Champollion’un başarıları, bazı meslektaşlarının keskin ve çoğu kez kişisel eleştirilerine uğradı.1826’da Louvre Müzesi’nin Eski Mısır koleksiyonuna müdür olan Champollion, I828’de Mısır’a arkeolojik bir araştırma gezisi düzenledi. 1831’de Coliege de France’ ta kendisi için özel olarak kurulan Eski Mısır Yapıtları Kürsüsü’nde görev aldı. Bir Mısırca dilbilgisi kitabı (1836-41) ile Mısırca sözlük (1841-43) hazırlayan Champollion’ un öteki yapıtları arasında Precis du systeme hieroglyphique des anciens Egyptiens (1824; Eski Mısır Hiyeroglif Sisteminin Elkitabı) ve tamamlayamadığı Pantheon Egyptien, ou collection des personnages mythologiques de l’ancienne Egypte (1823-25; Mısır Panteonu ya da Eski Mısır Mitolojik Figürleri Koleksiyonu) sayılabilir.