Aciz Bilim

Max Born (1882-1970)

Max Born 11 aralik 1882'de anatomist ve embriyologist profesör Gustav Born ve Margarete, née Kauffmann'in ogullari olarak Breslau'da dünyaya geldi. Max, Breslau'da König Wilhelm, Gymnasium'a basladi. Breslau,Heidelberg, Zurich Universite'lerinde çalisti. Daha sonra Klein, Hilbert, Minkowski, ve Runge'in yaninda matematik, Schwarzschild'le astronomi, Voight'le fizik üzerine çalisti.

1906'da Göttingen üniversitesi felsefe bölümünden elastik kablolar ve seritlerin denge durumunu incelemesi üzerine ödül aldi. Bir yil sonra ayni üniversiteden bu çalismasiyla mezun oldu. Born daha sonra Larmor ve J.J. Thomson'un yaninda çalismak üzere kisa bir süre için Cambridge üniversite' sine gitti. 1908-1909 yillarinda Breslau'ya geri döndü. Fizikci Lummer ve Pringsheim 'le görecelik teorisi üzerine çalisti. Bir yazisindan dolayi Minkowski, Born'u beraber çalismak üzere Göttingen' e davet etti. Fakat 1909 kisinda Born oraya varir varmaz, Minkowski öldü. Born, Minkowski ölünce onun fizik alaninda yarim kalmis çalismalarini tamamlamak için orada kaldi. Daha sonra relativistik elektron çalismalarindan dolayi Göttingen Universi'nde profesör oldu. 1912'de Michelson'un görecelik üzerine ders verme teklifini kabul etti. Burada spectroscopik deneyler yapti.
1915' te Berlin üniversite'sinde görevli profesör Max Planck'a asistan olarak çagrildi. Fakat Alman silahli kuvvetlerine katilmak zorundaydi. Askeriyenin bilim offisinde sesin yayilisi üzerine çalisti. Geri kalan zamanini kristaller üzerine ayirdi. Daha sonra Göttingen' deki çalismalrini özetleyen Dynamik der Kristallgitter (Dynamics of Crystal Lattices) kitabini yayimladi.
Birinci dünya savasindan sonra 1919'da Frankfurt üniversitesine laboratuvarlardan birinin yönetimini üstlenmek üzere profesör olarak atandi. 1921'de Göttingen'e James Franck'la es zamanli olarak döndü. 1925'te Amerika'ya kisa bir seyehati disinda 12 yil boyunca burada kaldi. Bu yillarda hayatinin en önemli çalismalarini gerçeklestirdi. Kristal ve Kristal Lattikler üzerine yapilmis bir çok arastirma ve takiben quantum teorisi üzerine yazilmis kitabini güncellestirdi.
1925-26 yillarinda Heisenberg ve Jordan'la beraber quantum mekanigin prensipleri(matrix mekanik) ve daha sonra qunatum mekaniginin istatistiksel gösterimi üzerine kendi çalismalarini yayimladi. Birçok Alman fizikci gibi 1933'te göç etmeye zorlandi ve Cambridge üniversitesinden davet aldi. Burada Infeld'le birlikte nonlinear electrodynamics alaninda çalismalar yapti. 1935-36 kisinda Sir C.V. Raman ve ögrencileri ile birlikte Bangalore'de Hindistan Bilim enstütüsünde 6 ay geçirdi. 1936'da Edinburg'da 1953'te emekli oluncaya kadar sürdürecegi Felsefe bölümü profesörlügüne atandi.
Max Born Göttingen, Moscow, Berlin, Bangalore, Bucharest, Edinburgh, London, Lima, Dublin, Copenhagen, Stockholm, Washington, ve Boston üniversite akademilerinden burs, Bristol, Bordeaux, Oxford, Freiburg/Breisgau, Edinburgh, Oslo, Brussels Universitesi, Humboldt Universitesi Berlin, ve Stuttgart Technical University 'den doctora diplomasi aldi. Ayrica Cambridge Universite'sinden stokes madalyasi sahibidir.
Max 1913'de Hedwig, née ile evlendi ve 3 çocugu oldu. 1970'de öldü.