Aciz Bilim

Türkiye’nin ilk Herpetolog bilim adamlarından Profesör Dr. Mutar Başoğlu 1913 yılında İzmir Ödemiş’de dünyaya geldi. 1932 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Tabi Bilimler Kısmı’nda üniversite hayatına başlayan Başoğlu 1936 yılında aynı bölümden mezun oldu. Askerlik görevini ifa ettikten sonra 1941 yılında asistan oldu “Sur le métabolisme de la corde nerveuse du ver de tere” teziyle doktor ünvanını aldı.

1946 yılında Prof. Dr. Frederick Simon Bodenheimer’in 1944 yılında yazdığı “Introduction into the knowledge of Amphibia and Reptilia of Turkey” yayınını “Türkiye’nin Amfibi ve Sürüngenleri Bilgisine Giriş” ismi ile Türkçe’ye çevirdi. Yine “Experiments on the composition of the alveolar air in Testudo graeca and Clemmys rivulata” yayını doçent olmasına yardımcı oldu.

1958 yılında Profesör W.Hellmich ile birlikte Doğu Anadolu’da Van Gölü civarında oldukça verimli bir araştırma gezisini üstlendi.

1961 yılında Ege Üniversitesi Fen Fakültesi kurucularından oldu ve 1981 yılına kadar Sistematik Zooloji Bölümüne başkanlık etti.

Bu yıllarda altı zooloji doktoruyla birlikte çalıştı ve Ege Üniversitesi’nde ilk Türk Herpetoloji Merkezi’ni kurdu. Bu enstitü bu gün Türkiye’de yaşayan tüm amfibi ve sürüngenleri kapsayan 20.000 üzerinde tür ve materyal koleksiyonunu içermektedir. Başoğlu ayrıca Sistematik Zooloji Bölümü’nde (Günümüzde Zooloji Bölümü)“Hayvan Fizyolojisi Laboratuarı” ‘nı da kurmuştur.

20 yıl boyunca takımıyla beraber Türk Herpetofaunası üzerine çalışmalar yapmış üç kitap yayınlamıştır bunlar.

“Türkiye Amfibileri” (1973)

“Türkiye Sürüngenleri, 1. Bölüm Kaplumbağa ve Kertenkeleler” (1977)

“Türkiye Sürüngenleri, 2. Bölüm Yılanlar”

(1980) Son iki kitap Prof. Dr. İbrahim Baran ile birlikte Türkçe hazırlanmış olup, Son kısımda İngilizce özeti de bulunmaktadır.

Başoğlu’nun tanıladığı türler arasında

Eremias velox suphani BASOGLU & HELLMICH 1968,
Mertensiella luschani atifi BASOGLU 1967,
Mertensiella luschani fazilae BASOGLU & ATATUR 1974,
Mertensiella luschani finikensis BASOGLU & ATATUR 1975,
Mertensiella luschani antalyana BASOGLU & BARAN 1976.

Ayrıca yine kendisinin onuruna bir çok ülkede yeni bulunan tür ve alttürlere kendisinin adı verilmiştir.

1. Anaitis basoglui LATTIN 1955 (Geometridae),
2. Carabus (Procerus) scrabrosus basoglui SCHWEIGER 1962 (Carabidae),
3. Prosicuophora basoglui PUYTORAC & ÖKTEM 1967 (Ciliophora),
4. Lacerta cappadocica muhtari EISELT 1978 (Lacertidae),
5. Ophisops elegans basoglui BARAN & BUDAK 1978 (Lacertidae),
6. Mertensiella luschani basoglui BARAN & ATATÜR 1980 (Salamandridae),
7. Cyrtodactylus basoglui BARAN & GRUBER 1982 (Gekkonidae),
8. Entodinium basoglui ÖKTEM & GÖÇMEN 1996 (Ciliophora).

Mütevazılığı, dostcanlılığı, bilim aşkıyla sadece ülkemizde değil tüm dünyada gönüllere yer etmiş olan değerli hocamız, 1980 yılında kaybettiği eşinin üzüntüsüne fazla dayanamayıp, 21 Şubat 1981 yılında aramızdan zamansız olarak ayrılmış, geride bir çok öğrenci ve yayın bırakmıştır.