Aciz Bilim

1. Kitâbü’t-Taĥśîl. Bazı kaynaklarda et-Taĥśîlât şeklinde yer alan bu eseri Behmenyâr İsfahan’da bulunduğu 1024-1037 yılları arasında, amcası Zerdüşt Ebû Mansûr b. Behram b. Hurşid b. Yazyâr için telif etmiştir. Mantık, fizik ve metafizik olmak üzere başlıca üç bölümden oluşan eser, bir bakıma İbn Sînâ’nın eş-Şifâ, en-Necât ve el-İşârât ve’t-tenbîhât’ının özeti mahiyetindedir. Ayrıca hocası ile yaptığı felsefî tartışmaların sonuçlarını da ihtiva etmektedir. Behmenyâr kitabında plan olarak İbn Sînâ’nın Dânişnâme-i Alâî adlı eserini örnek almıştır. Eser ilk defa Kahire’de (1329), sonra Tahran’da yayımlanmıştır (nşr. Murtazâ Mutahharî, 1349 hş./1970). A. V. Sagadeeva et-Taĥśîl’i kısmen Rusça’ya çevirerek yayımlamıştır (Bakü 1983).


2. Risâle fî merâtibi’l-mevcûdât.


3. Risâle fî mevżûi’l-ilm el-marûf bi-Mâ bade’ŧ-ŧabîa. Üstteki risâle ile birlikte S. Poper tarafından edisyon kritiği yapılmış ve Almanca tercümesiyle birlikte yayımlanmıştır (Behmenjār ben El-Merzubān, der persische Aristoteliker aus Avicenna’s Schule: Zwei metaphysische Abhandlungen von ihm Arabisch und Deutsch mit Anmerkungen, Leipzig 1851). Ayrıca Abdülcelil Sa‘d bu risâleleri Behmenyâr, Mâ bade’ŧ-ŧabîa adıyla yayımlamıştır (Kahire 1329).


4. Talîķāt. Metafizik, fizik ve mantığın temel terimleriyle ilgili olmak üzere Behmenyâr’ın İbn Sînâ’nın derslerinde tuttuğu notlardan ibaret olan bu eserin Hemedan’da Şemsüddevle’nin saltanatı döneminde (997-1021) Behmenyâr’ın İbn Sînâ ile olan tartışmalarının sonucu mu olduğu, yoksa daha sonra Alâüddevle zamanında mı telif edildiği belli değildir. Talîķāt Abdurrahman Bedevî tarafından yayımlanmıştır (Kahire 1392/1973). Bunlardan başka henüz ilmî neşirleri yapılmamış eserleri şunlardır: Makāle fî ârâi’l-meşşâîn fî umûri’n-nefsi ve ķuvâhâ (Nafiz Paşa Ktp., nr. 1350, vr. 54ª-57b); Fî İŝbâti’l-uķūli’l-fa âle ve’d-delâleti alâ adedihâ ve iŝbâti’n-nüfûsi’s-semâviyye (Köprülü Ktp., nr. 1604, vr. 72ª-83b); Kitâbü’r-Rütbe fi’l-manŧıķ (Kitâbü’z-Zîne fi’l-manŧıķ); Kitâbü’l-Behce.